Na osnovu raspoloživih podataka o broju ekoloških udruženja i teritorijalne zastupljenosti u Vojvodini u 2016. godini, može se generalno sagledati i analizirati stepen učešća i interesa javnosti za zaštitu životne sredine kao i stepen razvoja svesti građana u AP Vojvodini. Teritorijalna raspodela sedišta udruženja građana je u skladu sa neravnomernim razvojem pojedinih regiona u Vojvodini, kako sa socio-ekonomskog stanovišta tako i u pogledu postojećih razlika na nivou gradova – ruralne sredine. Neravnomerna distribucija udruženja tumači se kao nedovoljna senzibilisanost građana da učestvuju u javnom zagovaranju, kao i u aktivnom i organizovanom rešavaju određenih ekoloških problema.
U periodu 2007 – 2016, najveći broj ekoloških udruženja građana je registrovan u Bačkoj, najmanje u Sremu. Ipak, poslednjih godina je primećen blagi porast broja ekoloških udruženja u Sremu, kao i u drugim delovima Vojvodine.
Na osnovu najznačajnih indikatora aktivnosti ovih udruženja: broj i kapacitet organizacija, relevantnosti i prepoznatljivosti u lokalnoj zajednici, transparentnosti rada, realizovani projekti i medijska promocija, procenjuje se da svega 10-15% udruženja ima aktivnu i/ili značajnu ulogu na lokalnom i regionalnom/nacionalnom nivou. To nesumnjivo ukazuje na stepen razvoja ekološke svesti i ekološkog aktivizma u nedovoljno afirmisanih udruženja u manjim i nerazvijenim opštinama Vojvodine.
Sekretarijat nastoji da saradnju sa civilnim sektorom proširuje i unapređuje kroz već postojeći dijalog, s ciljem da se mreža ekoloških udruženja ravnomerno teritorijalno razvija i aktivno uključi u kreiranje politike zaštite životne sredine i održivog razvoja.
Sekretarijat je postavio na sajtu Informator o ekološkim udruženjima u AP Vojvodini u kojem su dati kontakt podaci i osnovne informacije o ciljevima i aktivnostima udruženja kao i Registar koji se periodično ažurira.
Početkom 2004. godine, Sekretarijat je započeo organizovano finansiranje projektnih aktivnosti ekoloških udruženja putem Konkursa, sa oglašavanjem u dnevnim novinama «Dnevnik» i obaveštavanjem putem interneta i na sajtu Sekretarijata. Planirana budžetska sredstva za finansiraje projektnih aktivnosti nisu bila dovoljna za sve projektne zahteve zbog čega je svake godine zauzet stav da Sekretarijat sufinansira projekte, odnosno pojedine aktivnosti, kako bi se podržao što veći broj prijavljenih ekoloških udruženja na Konkursu.
Prema tabeli br.1 vidi se broj sufinansiranih projekata od 2007. do 2016. godine, podržano je 636 organizacija (25 organizacija u 2007.godini, 111/2008, 39/2009, 92/2010, 90/2011, 26/2012, 38/2013, 45/2014, 116/2015, 54/2016), prosečno 60 projekata godišnje.
Tabela br. 1 – Pregled sufinansiranih projekata 2007-2016. g., od strane Pokrajinskog sekretarijata.
|
GODINA |
BROJ PROJEKATA |
SUFINANSIRANO |
|
2007 |
25 |
1.340.000,00 din |
|
2008 |
114 |
16.700.000,00 din |
|
2009 |
39 |
2.880.000,00 din |
|
2010* |
92 (41+51*) |
11.424.000,00 din |
|
2011* |
90 (28+62*) |
9.930.000,00 din |
|
2012 |
26 |
1.600.000,00 din |
|
2013 |
38 |
2.000.000,00 din |
|
2014 |
45 |
3.000,000,00 din |
|
2015 |
116 |
8.600.000,00 din |
|
2016 |
54 |
2.000.000,00 din |
|
UKUPNO |
636 |
59.474.000,00 din |
* Uključena i sredstva realizovana u saradnji sa Fondom za zaštitu životne sredine Republike Srbije.
Sekretarijat posebnu pažnju posvećuje konkretnim projektnim aktivnostima koji se odnose na zaštitu i unapređenje stanja životne sredine i to kroz:
– zasađivanje vanšumskog zelenila, nege i čuvanje sadnica
– čišćenje i uklanjanje otpada
– uređenje zelenih površina
– zaštita prirodnih vrednosti, očuvanja i unapređenja biodiverziteta
– promocija prirodnih vrednosti, zaštićenih i strogo zaštićenih vrsta kao i njihovih staništa
– edukacija i podizanje svesti javnosti;
Pokrajinski sekretarijat će i u budućnosti u skladu sa svojim nadležnostima nastaviti saradnju sa ekološkim udruženjima, podržavati jačanje kapaciteta i učešća javnosti u donošenju lokalnih ekoloških akcionih programa, koji su u funkciji zaštite i unapređenja stanja životne sredine AP Vojvodine, na dobrobit prirode i čoveka. Takođe, nastaviće trend podizanja ekološke svesti javnosti kroz pravovremeno i objektivno informisanje o aktuelnim dešavanjima u oblasti ekologije, promovisaće zaštitu životne sredine i zaštićenih područja, ali i ukazivati na probleme u ovoj oblasti sa kojima se svakodnevno susrećemo i potrebi da se oni reše.
Pokrajinski sekretarijat ima otvorenu komunikaciju sa udruženjima građana kao i stav da javnost treba da ima jednake mogućnosti u iznošenju svojih stanovišta kao i da kroz različite vidove aktivnosti daju svoj doprinos na očuvanju i unapređenju stanja životne sredine. Zato, “Misli globalno – deluj lokalno” univerzalni je moto vladinog i nevladinog sektora!
Udruženja građana koje se bave pitanjima zaštite životne sredine
Udruženja građana su značajan društveni sektor i vitalna karika civilnog društva, koja omogućava da se čuje glas građana, omogući njihovo učešće u procesima odlučivanja u zaštiti javnih interesa.
Životna sredina je specifičan medij u kojem se najlakše prepoznaju negativne aktivnosti čoveka. Stoga, je očit porast interesa javnosti za tematske oblasti o zaštiti i unapređnju stanja prirodne i životne sredine. Povećana zainteresovanost građana za ekološki aktivizam kao i brojna udruženja građana koja se bave zaštitom životne sredine, sa ciljem rešavanja opštih i konkretnih problema, ukazuje na postojanje odgovornosti i povećanje svesti javnosti.
S druge strane, širi društveni, socijalni pa i politički kontekst, u kojem je proces zaštite životne sredine prepoznat kao jedan od dugoročnih prioriteta razvitka Republike Srbije, bitno će uticati na promene odnosa i procese odlučivanja na polju zaštite životne sredine.
Ekološki aktivizam – učešće javnosti u aktivnostima za zaštitu životne sredine u regionu AP Vojvodine
U cilju rešavanja kompleksnih problema u oblasti integralnog upravljanja zaštitom i unapređenjem stanja životne sredine u Vojvodini, upravo je neophodno jačanje uloge civilnog dijaloga kao partnera državnih institucija u održivom razvoju.
Porast broja udruženja građana koje promovišu zaštitu životne sredine, na državnom, regionalnom i lokalnom nivou, kao i sve veći interes i osetljivost javnosti za pitanja zaštite žiovtne sredine, predstavljaju važan «ljudski» doprinos koji deluje kao efikasan katalizator između politike zaštite životne sredine i ukupnog održivog razvoja regije Vojvodine i Srbije.
U Srbiji je pravni položaj udruženja građana regulisan septembra 2009. godine, kada je donet Zakon o udruženjima («Službeni glasnik RS», br.51/09) koji u skladu sa Ustavom i međunarodnim aktima usvojenim standardima, pruža potpune informacije u vezi rada domaćih i stranih udruženja koja deluje na teritoriji Srbije. Ovaj zakonski dokument uređuje sva pitanja značajna za osnivanje, pravni položaj, upis i brisanje udruženja iz registra, članstvo i organi, statusne promene i prestanak rada udruženja. Takođe, novim zakonom o udruženjima uređena je oblast organizovanja građana i legitimnih nastojanja civilnog društva da unaprede državnu i društvenu zajednicu Srbije.