U cilju obezbeđenja normalnih uslova za život građana na teritoriji AP Vojvodine Pokrajinski sekretarijat za urbanizam i zaštitu životne sredine preduzima sveobuhvatne mere na kontroli brojnosti štetnih organizama u životnoj sredini.
Teritorija AP Vojvodine sa svojim hidrološkim režimom, klimatskim karakteristikama i geografskim položajem predstavlja vrlo povoljan region za razvoj i masovnu pojavu komaraca. Rečni tokovi sa velikim plavnim terenima i močvarnim oblastima, gusta kanalska mreža, stalne i povremene stajaće vode, kao i visok nivo podzemnih voda na ovom području predstavljaju idealne uslove za masovni razvoj ove vrste insekata. Nekada Panonsko more, današnja Vojvodina, jedno je od najbogatijih područja u Republici Srbiji po vodenim površinama i tokovima. Vojvodina je bogata površinskim i podzemnim vodama, desetinama prirodnih i veštačkih jezera kao i mrežom kanala koja pokriva površinu od oko 21.000 km2. Postoji značajan broj vodenih površina koje mogu da pruže povoljne uslove za razvoj komaraca.
Brojnost komaraca uslovljena je godišnjim meteorolškim elementima, a najviše temperaturom i padavinama, kao i variranjem vodostaja reka. Komarci osim što ometaju aktivnosti ljudi, potencijalno su i prenosioci opasnih oboljenja kod ljudi i životinja. Bolesti koje mogu da prenesu su malarija, žuta groznica, Rihterova groznica, encefalitis Zapadnog Nila i dr. Opasnost od komaraca tj. Bolesti koje one prenose evidentna je poslednjih godina na području Republike Srbije kada je više ljudi zaraženo virusom Zapadnog Nila sa smrtnih ishodom.
Brojnost komaraca uslovljena je godišnjim meteorolškim elementima, a najviše temperaturom, padavinama i variranjem vodostaja reka. Komarci, osim što ometaju aktivnosti ljudi, potencijalno mogu biti prenosioci opasnih oboljenja kod ljudi i životinja. Bolesti koje mogu da prenesu su malarija, žuta groznica, Rihterova groznica, encefalitis Zapadnog Nila i dr. Grоznicа Zаpаdnоg Nilа је sеzоnsко оbоljеnjе, оdnоsnо оbоljеnjе које је nајvišе zаstupljеnо u pеriоdu nајvеćе акtivnоsti vекtоrа – коmаrаcа. Zа nаšе gеоgrаfsко pоdručје каrакtеrističnо је dа vекtоri pоstајu акtivni u prоlеćе, а pеriоd njihоvе intеnzivnе акtivnоsti је оd кrаја mаја dо sеptеmbrа. Sеzоnа trаnsmisiје virusа Zаpаdnоg Nilа u Srbiјi uоbičајеnо trаје оd јunа dо nоvеmbrа mеsеcа.
Institut za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut” prati slučajeve infekcije virusom groznice Zapadnog Nila u humanoj populaciji na nivou cele Republike Srbije.
U cilju prevencije i sprečavanja širenja ovih opasnih bolesti Svetska zdravstvena organizacija kao najznačajniju meru preporučuje suzbijanje vektora – komaraca.
U Vojvodini, kao jednom od najugroženijih regiona u okruženju, zbog mnogobrojnih vodenih površina i specifičnih klimatskih uslova kontinuirano se organizuje sistematsko suzbijanje komaraca još od 1975. godine. U početku se suzbijanje isključivo izvodilo primenom hemijskih insekticida što je ostavljalo negativne posledice na životnu sredinu.
Od 2006. godine na teritoriji cele pokrajine, Pokrajinski sekretarijat sprovodi suzbijanja larvi komaraca. Sa aspekta zaštite životne sredine najprihvatljivija mera suzbijanja komaraca je suzbijanje larvi u vodenim staništima, obzirom da se odrasli komarci suzbijaju hemijskim insekticidima koji ostavljaju neželjene posledice na korisne insekte i životnu sredinu uopšte. Takođe, u stadijumu larve komarci su slabije mobilni I ograničeni na manje površine tako da je koncentracija individual veća nego u slučaju odraslih jedinki. Osim toga, prilikom izvođenja suzbijanja larvi komaraca nije potrebno čekati predvečernje časove, jer su larve permanentno aktivne i mogu se suzbijati tokom celog dana. Tretmane nije potrebno najavljivati odgajivačima pčela, jer ovaj vid suzbijanja larvi ne utiče na pčele. Time se sprečava masovni pomor pčela koji se dešava svake godine prilikom hemijskog suzbijanja odraslih komaraca.
Tretiranje larvi komaraca biološkim larvicidima sprovodi se i na delu područja zaštićenih prirodnih dobara u AP Vojvodini, na kojima je ustanovljen režim zaštite III stepena.
Sa prvom pojavom larvi komaraca u vodenim izvorištima, krajem marta početkom aprila meseca, potrebno je pravovremeno sprovesti prve tretmane. Suzbijanjem inicijalne populacije larvi komaraca sprečava se izletanje odraslih komaraca i njihovo dalje umnožavanje geometrijskom progresijom. Ovaj koncept suzbijanja komaraca primenjuju i razvijene zemlje poput Nemačke, Švajcarske, Italije, Francuske i dr.
Obzirom na veoma povoljne klimatke i hidrološke uslove na teritoriji AP Vojvodine za razvoj komaraca i njihovu migratornu sposobnost, od presudnog značaja za uspeh u kontroli brojnosti populacije komaraca je centralizovana, koordinirana, pravovremena i sinhronizovana akcija.
Suzbijanje komaraca na celoj teritoriji AP Vojvodine koje sprovodi Pokrajinski sekretarijat za urbanizam i zaštitu životne sredine usmereno je na suzbijanja larvi u vodenim staništima, dok se hemijski tretmani odraslih jedinki komaraca vrše samo kada je to neophodno i sprovode ih lokalne samouprave na svojoj teritoriji.
Studija „Ekološki prihvatljivo suzbijanje komaraca na teritoriji AP Vojvodine“ izrađena 2016. godine od strane Laboratorije za medicinsku i veterinarsku entomologiju, Poljoprivrednog fakulteta u Novom Sadu, dala je smernice za sprovođenje akcije, izbor metoda suzbijanja i preporuke za izbor larvicidnih preparata kao i načine aplikacija.
Na osnovu Studije Pokrajinski sekretarijat za urbanizam i zaštitu životne sredine za suzbijanje larvi komaraca koristi tri preparata registrovanih u Republici Srbiji za primenu u javnoj higijeni i to: biološki preparat na bazi bakterije Bacillus thuringiensis subsp. israelensis, hemijske larvicide na bazi diflubenzurona i na bazi piriproksifena.
Biološkim preparatom na bazi bakterije Bacillus thuringiensis subsp. israelensis suzbijanje larvi komaraca se vrši iz aviona i obuhvaćena su sva veća vodena izvorišta na teritoriji AP Vojvodine kao što su priobalni pojas reka, izlivi, plavne površine reka, ade, rukavci, jezera i teritorije zaštićenih područja (III zona zaštite).
Kako preparat na bazi bakterije Bacillus thuringiensis subsp. israelensis ne daje povoljne rezultate u prljavim, zagađenim vodama kao što su kanali, manji recipijenti vode, bare i stajaće vode, suzbijanje larvi komaraca se na tim staništima izvodi hemiskim preparatima sa zemlje i to regulatorima rasta insekata na bazi diflubenzorona i na bazi piriproksifena.
U cilju efiksnog organizovanja akcije suzbijanja komaraca na teritoriji AP Vojvodine, Pokrajinski sekretarijat angažuje stručnu kuću za poslove ispitivanja efikasnosti svih preparata koji se koriste za suzbijanje larvi komaraca, monitoring larvi i nadzor. Na osnovu izveštaja dobijenih praćenjem pojave i brojnosti populacije larvi komaraca od strane stručne kuće, Sekretarijat izdaje naloge izabranom izvođaču za suzbijanje larvi komaraca.
Ovako sprovedene mere integralnog i ekološki prihvatljivog suzbijanja komaraca daju veoma dobre rezultate, kojima se sprečava masovna pojava komaraca a samim tim i širenje vektorskih bolesti koje oni prenose.
Sprovođenjem integralnih mera suzbijanja komaraca Vojvodina se približava konceptu koji primenjuju i visoko razvijene zemlje poput Nemačke, Švajcarske, Italije, Francuske i dr.
Usvojeni propisi
Projekti:
-
- Praćenje brojnosti odraslih komaraca (Diptera: Culicidae) a AP Vojvodini u 2007. godini (Univerzitet u Novom Sadu , Prirodno – Matematički fakultet, Departman za biologiju i ekologiju)
- Regulisanje brojnosti populacije komaraca (Diptera: Culicidea) u zaštićenim delovima prirode (I i II stepen zaštite) (Univerzitet u Novom Sadu, Prirodno – Matematički fakultet, Departman za biologiju i ekologiju)
PREGLED TRETIRANIH POVRŠNA TOKOM SUZBIJANJA LARVI KOMARACA NA TERITORIJI AUTONOMNE POKRAJINE VOJVODINE: